شناسایی عوامل فساد و آلودگی مواد غذایی می‌تواند نقش بسیار مؤثری در پیشگیری از بروز پیامدهای ناگوار ناشی از مصرف مواد غذایی فاسد و آلوده به همراه داشته باشد. معمولاً مواد غذایی که ما مصرف می‌کنیم، یا به صورت جامد هستند و یا به صورت مایع. مواد پس از هضم در دستگاه گوارش، از طریق دیوارۀ روده‌ها جذب بدن می‌شوند و در نهایت منجر به رشد اندام‌های مختلف بدن می‌گردند. همچنین در ترمیم بافت‌های آسیب دیده و انجام واکنش‌های حیاتی نقش مؤثری دارد و انرژی و حرارت مورد نیاز برای سوخت و ساز بدن را تأمین می‌کند.
جهت استعلام قیمت انواع دستگاه بسته بندی ویژه مواد غذایی، خرید و یا کسب مشاوره رایگان با شماره 09131072925 تماس حاصل نمایید.
پیامدهای ناگوار مصرف مواد غذایی فاسد یا آلوده
مصرف مواد غذایی فاسد و آلوده، گذشته از آن‌که هیچ یک از فواید فوق برای بدن را به همراه ندارد، باعث ایجاد اختلال در عملکرد داخلی بدن و ایجاد مسمومیت‌ها و عفونت‌های مختلف می‌شود و زیان‌های جبران ناپذیری برای بدن به همراه دارد.
شرکت خدمات مهندسی کاروپک، در این مقاله قصد دارد تا در مورد عوامل فساد و آلودگی مواد غذایی توضیحاتی به شما ارائه کند.
شناسایی عوامل فساد و آلودگی مواد غذایی
نخستین و مهم‌ترین گام برای مبارزه با عوامل فساد و آلوده کنندۀ مواد غذایی، شناسایی صحیح آنها است. لذا در اینجا فهرست مهم‌ترین عوامل فاسد کننده مواد غذایی را ارائه می‌کنیم:
عوامل بیولوژیکی آلوده کننده مواد غذایی
اولین عاملی که در بررسی مجموعه دلایل فساد مواد غذایی باید مورد بررسی قرار گیرد، عوامل بیولوزیکی می باشد. این دسته از عوامل به موجودات زنده و یا عوامل مربوط به آنها مربوط می شود که جزو اصلی دلایل در فساد و آلودگی مواد غذایی می باشند. این دسته از عوامل عبارتند از:
1) باکتری ها
باکتری‌ها را باید در صدر عوامل فساد مواد غذایی قلمداد کرد؛ که می‌توانند به روش‌های مختلف، از جمله روش‌های زیر مواد غذایی ما را آلوده کنند:
- ترشح مواد سمّی پس از وارد شدن میکروب به غذا که باعث بروز مسمومیت های شدید می‌شود.
- نفوذ عواملی مثل سل و بروسلوز به شیر، به عنوان یک ماده غذایی پایه، می‌تواند باعث مسمومیت طیف گسترده‌ای از مواد غذایی دیگر شود.
- باکتری می‌تواند با تجزیه مواد غذایی، مواد را از چرخۀ سلامت و امنیت غذایی خارج نماید.
2) انواع کپک
شرایطی مثل رطوبت و محیط‌های قندی و اسیدی می‌تواند باعث فعالیت کپک شود. کپک با پراکنده شدن در فضا و فراهم آوردن شرایط لازم، به تجزیۀ مواد غذایی می‌پردازد و باعث آلودگی و فساد آنها می‌شود.
3) آنزیم ها
آنزیم‌ها که معمولاً به صورت طبیعی در مواد غذایی مختلف وجود دارند، شرایط فساد آنها را به خوبی فراهم می‌کنند.
4) انواع انگل
تخم انگل یا لارو آن منجر به فساد و آلوده شدن فراورده های گوشتی و سبزیجات می‌شود.
عوامل محیطی آلوده کننده مواد غذایی
محیط و عوامل مربوط به آن از جمله دلایل بسیار تاثیرگذار در فساد مواد غذایی می باشند. برای حفظ سلامت و پایداری محصولات خوراکی باید علاوه بر عوامل بیولوژیکی، عوامل محیطی را نیز به خوبی شناخت. محیط سالم خود یکی از دلایل اصلی حفظ سلامت و کیفیت مواد خوراکی است اما در برخی از موارد تاثیرات مخربی بر پایداری این دسته از محصولات می گذارد. از جمله دلایل محیطی فساد و آلودگی مواد غذایی عبارت است از:
1) حشرات و جوندگان
بسیاری از حشرات و جوندگان موذی برای تغذیه خود ابتدا مواد شیمیایی ترشح می‌کنند تا با استفاده از آن اقدام به مکیدن مواد غذایی کنند. این جانوران پس از دفع مواد زائد اقدام به تولید مثل هم می‌کنند. پس از مدتی تخم‌ها تبدیل به لارو و لاروها تبدیل به کرم‌های ریزی می‌شوند که منجر به تجزیۀ مواد غذایی می‌شوند. بدین ترتیب به فساد و آلوده شدن مواد خوراکی کمک می‌کند.
2) رطوبت
رطوبت یکی از بهترین شرایط برای فعالیت میکروبی به حساب می‌آید؛ که باید با آگاهی کامل نسبت به حذف آن اقدام شود.
3) گرما
محیط‌های گرم شرایط لازم برای رشد و فعالیت‌های میکروبی را افزایش می‌دهند. به همین دلیل مواد غذایی مختلف نیاز به بازه‌های سرمایشی گوناگون دارند.
4) اکسیژن
طبیعی است که اکسیژن یکی از عوامل مؤثر برای تسریع در تکثیر مواد آلایندۀ زنده به حساب می‌آید. به همین دلیل کیفیت بسته بندی و عایق سازی محصول از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
5) نور
نور باعث اکسید شدن روغن و ویتامین‌های موجود در مواد غذایی می‌شود. در طیف الکترومغناطیسی، پرتو فرابنفش از تأثیر بالایی در فاسد شدن مواد غذایی برخوردار است.
ورود عوامل بیماری زا به داخل محصولات غذایی
استفاده از هر نوع مواد خارجی یا نگهداری مواد تثبیت کننده در نزدیکی مواد خوراکی و یا بقایای سموم دفع آفات نباتی و … همگی باعث فاسد شدن مواد غذایی می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید، تمامی مواد غذایی به طور مستقیم یا غیر مستقیم ریشۀ زمینی و طبیعی دارند. به همین دلیل آلودگی اولیۀ گیاهان می‌تواند باعث آلوده شدن حیوانات و آلودگی سایر مواد غذایی شود.
روش های پیشگیری از فساد مواد غذایی
تا با این پایه با تمامی موارد و عوامل تاثیرگذار بر روی آلودگی و فساد مواد غذایی آشنا شدید و دانستید که بیشترین فساد مواد خوراکی در اثر چه عواملی صورت می گیرد. حال بیایید در خصوص این موضوع صحبت کنیم که با چه روش ها و اقداماتی می تواییم از این پدیده جلوگیری نماییم و طول عمر خوراکی های خود را به میزان چشمگیری افزایش دهیم.
1) ایجاد محیط های سرد
سرمایش می‌تواند به نگهداری کوتاه مدت و بلند مدت مواد غذایی کمک کند و از رشد عوامل بیولوژیکی و آنزیم‌های موجود در مواد غذایی پیشگیری به عمل آورد.
2) کنسرو کردن مواد غذایی
کنسرو شدن می‌تواند از ایجاد هر گونه عوامل فساد و آلودگی مواد خوراکی پیشگیری به عمل آورد. در فرایند کنسرو شدن، مواد غذایی به مدت ۲۰ دقیقه، تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد حرارت و تا ۵ اتمسفر تحت فشار قرار می‌گیرند. همچنین پیش از مصرف، به مدت ۲۰ دقیقه در آب جوش قرار می‌گیرند تا هیچ‌گونه مادۀ آلاینده‌ای در داخل آنها باقی نمانده باشد.
3) خشک کردن
خشک کردن یکی از روش‌های سنتی برای پیشگیری از فساد و آلودگی مواد غذایی است. در این فرایند، رطوبت موجود در داخل مواد غذایی، با حفظ رنگ، طعم و مزه، حذف می‌شود.
4) غلیظ سازی و افزایش فشار اُسمزی
در این فرایند، فعالیت عوامل قارچی و باکتریایی با اختلال مواجه می‌شود. از این روش در تولید مواد غذایی مثل رب، شیره، مربا و … استفاده می‌شود.
گذشته از روش‌های فوق، روش‌های زیر نیز می‌توانند به پیشگیری از فعالیت عوامل آلایندۀ مواد غذایی کمک کنند:
- نمک سود کردن
- دودی کردن
- اسیدی یا سرکه‌ای کردن
- تخمیر
- پرتوهای گرمایی
- استفاده از مواد شیمیایی
نقش بسته بندی در پیشگیری از فساد مواد غذایی
بسته بندی می‌تواند با حذف بسیاری از عوامل فاسد کنندۀ مواد غذایی، نقش بسیار مؤثری در پیشگیری از آلودگی و فاسد شدن مواد غذایی به همراه داشته باشد.
مواد غذایی را می‌توان در مدل‌های گوناگون بسته بندی کرد که این مدل‌ها عبارتند از:
- بسته بندی مواد غذایی در پاکت های سلفونی با تزریق گاز (دستگاه بسته بندی حجمی، دستگاه بسته بندی ساشه، دستگاه توزین)
- بسته بندی مواد غذایی به صورت وکیوم شدۀ پاکتی یا ظرفی (دستگاه وکیوم بسته بندی)
- بسته بندی مواد غذایی در ظروف گوناگون پلاستیکی و شیشه‌ای (دستگاه سیل وکیوم و سیل القایی)
سخن پایانی
در مبارزه انسان با عوامل آلوده کننده و فساد مواد غذایی، مهم‌ترین اصل شناسایی عوامل فوق می‌باشد. عوامل فاسد کنندۀ مواد غذایی می‌توانند به روش‌های گوناگون وارد مواد غذایی شوند و پس از مصرف آنها، پیامدهای ناگواری برای سلامتی مصرف کننده، و در نهایت سلامتی جامعه، به همراه داشته باشند. در این مقاله، شرکت خدمات مهندسی کاروپک تلاش کرد تا شما را با انواع مواد آلاینده کنندۀ مواد غذایی و پیامدهای آن و روش های پیشگیری از آلودگی و فساد مواد غذایی آشنا کند.